Według licznych prognoz, stoimy obecnie w obliczu istotnego kryzysu klimatycznego. Postępujące zmiany klimatu, w tym wzrost częstotliwości i intensywności ekstremów pogodowych, już obecnie odzwierciedlają się niekorzystnie na bezpieczeństwie żywnościowym w niektórych regionach świata. Autorzy najnowszego raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC, 2019) szczególną uwagę zwracają na problem zapewnienia żywności i wody pitnej dla nieustannie powiększającej się ludzkiej populacji. Jak wynika z danych zbieranych systematycznie od 1961 r. konsumpcja olejów roślinnych i mięsa wzrosła ponad dwukrotnie, a podaż kalorii na osobę o około jedną trzecią. Jednocześnie 30% całkowitej wyprodukowanej żywności jest marnowane (FAO, 2011 oraz IPCC, 2019). Zmiany w strukturze konsumpcji spowodowały, że około dwa miliardy dorosłych cierpi na nadwagę lub otyłość a około 821 milionów ludzi jest nadal niedożywionych (IPCC, 2019). IPCC podkreśla, że zrównoważone zarządzanie gruntami, a także redukcja udziału produktów mięsnych w naszej diecie pozwoliłyby uniknąć nieodwracalnych zmian w usługach ekosystemów lądowych niezbędnych dla produkcji żywności, zapewnienia zdrowia oraz odpowiednich warunków socjo-ekonomicznych. Rozwój zrównoważonego, zdrowego i etycznego globalnego zaopatrzenia w żywność jest priorytetem w miarę wzrostu światowej populacji. Wyżywienie dziewięciu miliardów ludzi do roku 2050 będzie wymagało wysoce wydajnych systemów produkcji żywności, które w odpowiedzialny sposób wykorzystują zasoby naturalne i eliminują szkodliwe skutki hodowli zwierząt o dużym zagęszczeniu (Rubio i in. 2019)
Entomofagia 🐜
Jedzenie owadów jest uważane za główne rozwiązanie problemu zaspokojenia rosnącego globalnego zapotrzebowania na białko zwierzęce (Bruinsma, 2003). Wysoka wartość odżywcza owadów jest potwierdzona wieloma badaniami (Ayensu, Annan, Edusei, & Lutterodt, 2019; Elhassan et al., 2019; Feng et al., 2017; Rumpold & Schlüter, 2013). Insekty charakteryzują się szczególnie dużą zawartością białka. W wielu gatunkach białko stanowi ponad 60% suchej masy, a największą jego zawartość mają świerszcze, szarańcza i koniki polne (Yi i in, 2013). Ponadto białko owadów cechuje się strawnością porównywalną z białkiem jaja (77-98%) i jest uznawane za pełnowartościowe, na poziomie porównywalnym z białkami mleka i wołowiny (Ramos-Elorduy Blásquez i in., 2012; Shockley i Dossey, 2013). Owady wyróżniają się także korzystnym profilem kwasów tłuszczowych (wysoki stosunek ώ-3/ώ-6) (Zielińska, Baraniak, Karaś, Rybczyńska i Jakubczyk, 2015) oraz wysoką zawartością chityny. Ze względu na niską produkcję metanu jedzenie owadów może odgrywać kluczową rolę w walce z globalnym ociepleniem (Van Huis i Dunkel, 2017).
Niektórzy patrzą jeszcze dalej w przyszłość…
i rozważają zalety użycia owadzich komórek do produkcji mięsa in vitro.
Rolnictwo komórkowe to szybko rozwijająca się dziedzina, dzięki której można osiągnąć zrównoważony system żywnościowy bez konieczności zmiany nawyków konsumentów. Zastosowanie owadzich komórek w rolnictwie komórkowym jest obiecującym sposobem osiągnięcia dużej ilościowo, niskonakładowej produkcji pożywnej żywności. Rubio i wsp. udowadniają, że hodowle komórkowe owadów wymagają mniej zasobów i są bardziej odporne na zmiany warunków środowiskowych niż kultury komórek ssaków, czy ptaków. Ponadto wykorzystanie ich pozwala na obejście niektórych ograniczeń hodowli in vitro, które są obecnie przedmiotem rozważań naukowców (Rubio i in. 2019)
Czy jedzenie owadów jest obrzydliwe? 🦂
W wielu krajach jedzenie owadów, zwłaszcza robaków, jest tak powszechne, jak rosół w niedzielę. Według statystyk owady są już częścią diety 2,5 miliarda ludzi na całym świecie (Van Huis, 2016), a ponad 1900 gatunków owadów jest jadalnych. Przykładowo w Sardynii jada się ser zawierający larwy muchy Piophila casei, zwanej casu marzu. W całej Afryce Zachodniej i Środkowej ogromnym faworytem jest larwa ryjkowca palmowego. Bogaty region Amazonii jest pełen wielu dziwnych i wspaniałych przysmaków gastronomicznych, ale chyba żaden nie jest bardziej dziwaczny niż suri, rodzaj robaka, który jest bardzo popularną specjalnością w Peru. Tradycja jedzenia suri jest od dawna utrzymywana przez rdzenną ludność ze względu na swoje właściwości. Owady jada się także w Meksyku, Tajlandii, Australii, czy Japonii.
Jedzenie owadów w krajach zachodnich 🦗
Jednak w większości części Europy jedzenie owadów pozostaje rzadkością, a nawet stanowi temat tabu (Shelomi, 2015). Generalnie na zachowania żywieniowe wpływają czynniki społeczne, kształtujące się w dużej mierze we wczesnym dzieciństwie (Higgs i Thomas, 2016; Scaglioni i in., 2018). Aby zwiększyć zainteresowanie konsumentów na Zachodzie, opracowano różne technologie, które mają na celu przede wszystkim wykorzystanie owadów jako składników w nierozpoznawalnej postaci, takiej jak proszki lub mąka (Melgar‐Lalanne i in. 2019).
Ciekawym sposobem na wprowadzenie owadów do diety Europejczyków jest ich sprzedaż w formie ładnie zapakowanych przekąsek o smakach kojarzących się z chipsami ! Pyszne przekąski ze świerszczy możecie zamówić przez internet w Meduzashop. Myślę, że to świetny pomysł na prezent świąteczny dla osób, które nie boją się smaków z przyszłości !
Na Facebooku oraz Instagramie przepiśnika znajdziecie wideo, na którym pierwszy raz próbuję świerszczy !
Bibliografia:
- IPCC: Summary for Policymakers. In: Climate Change and Land: an IPCC special report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems, 2019.
- FAO (2011). World Livestock 2011 – Livestock in food security. Rome, FAO.
- Rubio NR, Fish KD, Trimmer BA, Kaplan DL. Possibilities for Engineered Insect Tissue as a Food Source. Front. Sustain. Food Syst. 2019, Volume 3, Pages 24
- Melgar‐Lalanne G, Hernández‐Álvarez AJ, Salinas‐Castro A. Edible Insects Processing: Traditional and Innovative Technologies. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety. 2019, Volume 18, Issue 4, Pages 1166-1191
- Space10 (2019) Dokument elektroniczny: https://space10.com/the-fast-food-of-the-future
- Van Huis, A. (2016). Edible insects are the future? Proceedings of the Nutrition Society, 75(3), 294–305.
- Shelomi, M. (2015). Why we still don’t eat insects: Assessing entomophagy promotion through a diffusion of innovations framework. Trends in Food Science & Technology, 45(2), 311–318.
- Bruinsma, J. (Ed.). (2003). World agriculture: towards 2015/2030: An FAO study. London, UK: Routledge.
- Ayensu, J., Annan, R. A., Edusei, A., & Lutterodt, H. (2019). Beyond nutrients, health effects of entomophagy: A systematic review. Nutrition and Food Science, 49(1), 2–17.
- Elhassan, M., Wendin, K., Olsson, V., Langton, M., Elhassan, M., Wendin, K., Langton, M. (2019). Quality aspects of insects as food—Nutritional, sensory, and related concepts. Foods, 8(3), 95.
- Feng, Y., Chen, X.‐M., Zhao, M., He, Z., Sun, L., Wang, C.‐Y., & Ding, W.‐F. (2017). Edible insects in China: Utilization and prospects. Insect Science, 25(2), 184–198.
- Rumpold, B. A., & Schlüter, O. K. (2013). Nutritional composition and safety aspects of edible insects. Molecular Nutrition & Food Research, 57(5), 802–823.
- Zielińska, E., Baraniak, B., Karaś, M., Rybczyńska, K., & Jakubczyk, A. (2015). Selected species of edible insects as a source of nutrient composition. Food Research International, 77, 460–466
- Van Huis, A., & Dunkel, F. V. (2017). Edible insects: A neglected and promising food source. In S. R. Nadathur, J. P. D. Wanasundara, & L. Scanlin (Eds.), Sustainable protein sources (pp. 341–355). San Diego, CA: Academic Press.
- Higgs, S., & Thomas, J. (2016). Social influences on eating. Current Opinion in Behavioral Sciences, 9(1), 1–6.
- Scaglioni, S., De Cosmi, V., Ciappolino, V., Parazzini, F., Brambilla, P., Agostoni, C., … Agostoni, C. (2018). Factors influencing children’s eating behaviours. Nutrients, 10(6), 706.
- Yi, L., Lakemond, C.M.M., Sagis, L.M.C., Eisner-Schadler, V., van Huis, A., van Boekel, M.A.J.S. (2013). Extraction and characterisation of protein fractions from five insect species. Food Chemistry, 141(4), 3341-3348
- Ramos-Elorduy Blásquez, J., Pino Moreno, J.M., Martínez Camacho, V.H. (2012). Could Grasshoppers Be a Nutritive Meal? Food and Nutrition Science, 3(2), 164–175.
- Shockley, M., Dossey, A.T. (2013). Insects for Human Consumption. W: Morales-Ramos, J., Rojas, M.G., SchapiroIlan, D. (red.), Mass Production of Beneficial Organisms. Academic Press (s. 617-652).